KOAH, akciğerdeki hava yollarında ilerleyici tıkanıklığa ve nefes darlığına neden olan kronik bir hastalıktır. Başlıca belirtileri öksürük, balgam ve nefes darlığıdır.
Ne yazık ki, KOAH tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olmasına rağmen, genel olarak toplum tarafından yeterince bilinmeyen bir hastalıktır. 40 yaş üstü yetişkinlerde KOAH görülme sıklığı %15-20 civarındadır. KOAH, dünya genelinde üçüncü ölüm nedeni olarak kabul edilmekte ve hastalığın erken teşhis ve etkili tedavi edilmesini zorlaştıran bir şekilde yayılmaktadır.
KOAH’ın nedeni nedir ve kimlerde görülür?
KOAH hastalığında en yaygın risk faktörü sigara dumanıdır. Sigara içenler, içmeyenlere göre solunum sorunlarına, solunum fonksiyonlarında daha fazla kayba ve daha yüksek KOAH ölüm oranlarına sahiptir. Ayrıca, pipo, puro, nargile gibi diğer tütün ürünleri ve çevresel tütün dumanı da KOAH’ın gelişmesinde etkili olabilir. Ayrıca, biyomas yakıtların (odun, tezek, kök benzeri yakıtlar) kullanımına bağlı iç ortam hava kirliliği ve tozlu, dumanlı işyerlerinde çalışmak da önemli çevresel risk faktörleri olarak bilinir. Son yıllarda, fiziksel aktivitedeki azalmanın ve hareketsizliğin KOAH gelişimi için risk faktörleri arasında yer aldığı giderek daha çok vurgulanmaktadır.
KOAH’lı bir hastanın belirtileri nelerdir?
Hastalığın erken evrelerinde öksürük, balgam ve nefes darlığı görülür. Hastalık ilerledikçe bu belirtiler daha sık ortaya çıkar. Bunlarla birlikte ilerleyen KOAH vakalarında yorgunluk, fiziksel aktivitelerde azalma, kilo kaybı ve yaşam kalitesinde bozulma gibi belirtiler de ortaya çıkmaktadır.
Genel olarak belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Öksürük
- Balgam
- Nefes darlığı
- Göğüste sıkışma
- Halsizlik
- Fiziksel aktivitelerin azalması
- Kilo kaybı
- Göğüs ve sırt ağrısı
Bu belirtiler her KOAH hastasında farklılık gösterebilir ve şiddeti hastadan hastaya değişebilir. Eğer KOAH şüphesi varsa, bir sağlık uzmanına başvurmak ve doğru teşhis ve tedavi için uygun testlerin yapılması önemlidir.
KOAH teşhisi
KOAH’ın teşhisi, basit ve ağrısız bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca konabilir. Gerektiğinde akciğer grafisi de istenebilir. KOAH, hafif, orta, ağır ve çok ağır olmak üzere dört aşamaya ayrılır. Hastalığın aşaması belirlendikten sonra tedavi planlanır. Tedavi genellikle inhaler cihazlar aracılığıyla alınan ilaçlarla gerçekleştirilir. Hastalığın ilerlemesi durumunda, nefes yoluyla alınan farklı ilaçlar, oral ilaçlar ve gerektiğinde oksijen tedavisi gibi ek tedavilere başvurulabilir. KOAH alevlenme döneminde ise akciğer enfeksiyonuyla ilgili testler ve tedaviler uygulanır.
KOAH tedavisi
KOAH, ilerleyici bir hastalıktır. Ancak buna rağmen önlenebilir ve tedavi edilebilir bir durumdur. KOAH’lı bir hastanın eğer sigara içiyorsa ilk yapması gereken şey, sigarayı bırakmak için bir sağlık uzmanına başvurmaktır. Bunun yanı sıra, diğer zararlı toz ve dumanlardan uzak durmak, grip ve zatürre aşıları yaptırmak, inhale edilen ilaç tedavisine ek olarak fiziksel aktivite önerilmesi ve bunun uygulanmasının sağlanması önemlidir. Ağır egzersizlere gerek yoktur, haftanın çoğu günü orta yoğunlukta yapılan fiziksel aktivite yeterlidir. Herkesin yapabileceği bir aktivite olan yürüyüş, düzenli fiziksel aktivitenin sağladığı birçok faydayı sunabilir.
KOAH tedavisi genellikle semptomları yönetmeyi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi planı, hastanın semptomlarının şiddeti, hastalığın evresi ve diğer bireysel faktörlere göre kişiye özgü olarak belirlenir. Başlıca tedavi yöntemleri arasında; nefes darlığını azaltan ve solunum yollarını açan ilaç tedavisi, oksijen tedavisi, solunum egzersizleri ve rehabilitasyon programları bulunur.
KOAH tedavisi, hastanın semptomlarını kontrol altına almayı, yaşam kalitesini artırmayı ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı amaçlar. Tedavi planı, bir sağlık uzmanı tarafından bireysel olarak belirlenmelidir.
